Có một loài hoa đã từng tồn tại, đang tồn tại hay chẳng bao giờ tồn tại. Chưa ai dám chắc được, kể cả già làng. Nhưng câu chuyện về nó thì luôn được kể, hàng ngày, hàng tháng, hàng năm nơi bản làng Lammy. Trong những bữa ăn gia đình, ông kể cho cháu nghe. Trong những buổi họp làng, bên bếp lửa cháy rừng rực, bên ngôi nhà rông uy nghi, ông già làng Kai ngồi vút hàm râu dài trắng muốt, ánh lên dưới đám lửa, rồi cất giọng ồm ồm, khoan khoái kể. Ông kể về một loài hoa đã thành huyền thoại. Loài hoa Lya. Đám thanh niên nam, nữ, già, trẻ ngồi xung quanh, cùng nhâm nhi ché rượu Cần, lắng tai nghe như nuốt từng lời câu chuyện già làng Kai kể, dù họ đã nghe, đã thuộc nằm lòng về nó.

***

"Chuyện kể rằng ngày xưa, rất xưa, xưa đến nỗi Kai này chỉ là hạt cát, có một cô gái ở bản làng Lammy này rất xinh đẹp, xinh như nàng tiên của Giàng vậy. Nàng tên là Lya. Không chỉ xinh đẹp thôi đâu mà nàng còn là một cô gái thông minh, có trái tim nhân hậu, lại có tài hát hay, đàn cũng hay nữa. Như nụ hoa vừa mới nở, tài năng và sắc đẹp của nàng như loài hương ngây ngất, vẫy gọi bao nhiêu bướm ong tìm đến. Nhưng không một kẻ nào trong đám trai làng dám vào nhà ông phú hộ giàu có và đầy quyền lực, cha của nàng, để ngỏ lời. Họ chỉ loanh quanh, tụ họp trên ngon đồi gần đó, đốt lửa, nhảy múa, đàn ca những gia điệu núi rừng du dương, mong nàng nghe thấy và để mắt đến. Trong đám trai trẻ đó có chàng Korai, rất khỏe mạnh, vạm vỡ và cũng giỏi đàn ca. Mỗi lúc chàng cất giọng hát và gảy chiếc đàn Kok thì không gian nghe như có tiếng chim hót hòa lẫn trong tiếng suối chảy thánh thót. Và rồi những âm thanh trong trẻo ấy bay qua núi đồi, len qua các tầng lá rậm của đại ngàn, lọt qua khung cửa nhỏ, đến căn phòng mà Lya đang ngồi dệt vải, làm trái tim bé nhỏ của nàng cứ nhảy múa theo từng nhịp hoan ca.

Và......."

Cứ thế, già Kai kể, đôi lúc ông dừng lại để tu một ngụm rượu Cần, khà một tiếng sảng khoái rồi lại tiếp tục.

"Họ âm thầm hò hẹn, đôi tim non đã hòa quyện làm một, không thể tách rời. Họ say đắm với những nụ hôn đầu đời trong những lần gặp gỡ lén lút, ít ỏi, đôi khi quên đi một thực tại rằng địa vị, gia cấp của hai người không môn đăng hộ đối. Chàng Korai tuy tháo vát, khỏe mạnh nhưng lại rất nghèo. Cả hai đều biết rằng họ sẽ chẳng bao giờ có kết cục viên mãn nhưng họ không thể dừng lại, đôi tim đã thuộc về nhau.

Mọi việc rồi cũng đến tai ông phú hộ. Tay chân của ông, trong một cuộc tìm kiếm nàng, đã bắt gặp họ đang quấn quýt bên nhau trong nụ hôn nồng thắm. Và hậu quả là chàng đã bị gia đình nàng dùng quyền lực đuổi khỏi bản làng. Nghe đâu, chàng bị đày lên tận đỉnh núi để lao động khổ sai như hình phạt đền bù cho tội lỗi của mình. Nàng nhốt mình trong căn phòng trống rỗng, cô đơn, ngày này qua tháng khác. Từ bên ngọn đồi kia đã không còn nghe lời đàn ca như suối thánh thốt của chàng Korai nữa. Đau khổ, tuyệt vọng, phẫn uất và nhớ thương quay quắt, nàng đã lừa cơ hội, trốn khỏi nhà, vào tận rừng sâu, lên tận đỉnh núi mà người ta tin rằng chàng đang bị đày ở đó để kiếm tìm. Vừa đi nàng vừa gọi:

- Korai! Korai!

Thì trong rừng sâu lại có tiếng đáp lại:

- Korai! Korai!

Cứ thế nàng đi theo tiếng nói vang vọng của chàng đến tận đỉnh núi Takpor. Ngày qua, đêm xuống bao nhiêu lần nàng cũng không biết nữa, thực phẩm nàng mang theo đã cạn, mệt mỏi, đói khát, nàng thả mình trên phiến đá cạnh một cây cổ thụ. Cái bụng nàng đã to lên theo năm tháng, kể từ khi chàng ra đi. Nếu không phải là con phú hộ, chắc Lya đã bị hình phạt đòn roi để đuổi con ma hoang trong bụng ra, không biết sống chết thế nào rồi. Giờ nó lại đạp làm Lya đau thắt. Nàng mỉm cười nhìn cái bụng mình rồi vút ve, âu yếm nói:

- Con sắp tìm được cha rồi đấy. Con có nghe tiếng cha gọi mẹ con mình không.

Nói rồi nàng cất tiếng gọi.

- Korai! Korai!

Và lập tức có tiếng đáp lại rất gần:

- Korai! Korai!

- Anh ở đâu? Em đến bên anh rồi đây. Korai ơi.

Bỗng đâu một chú chim lạ, với đôi chân và đôi cánh rất khỏe, bộ ngực vồng lên mạnh mẽ bay đến đậu trên cây cổ thụ gần Lya và hót:

- Korai! Korai! Giọng rất giống chàng Korai.

Chú chim nhìn nàng say đắm, đôi mắt ấy là của Korai, không thể nào nhầm lẫn được. Nàng bỗng khóc gào lên uất nghẹn.

Mặt trời dần khuất sau đỉnh núi, cái rét năm ấy vốn cắt da, cắt thịt, về đêm trên đỉnh Takpor này càng lạnh không thể chịu nổi. Đói rét, kiệt sức và tuyệt vọng, nàng gục xuống bên tảng đá đầy rong rêu, cỏ dại. Hôm sau, những người săn thú rừng mạo hiểm, trên đường trở về, dừng nghỉ bên tảng đá quen thuộc, bỗng phát hiện loài cây lạ nở một bông hoa rực rỡ duy nhất trên nền tuyết trắng. Xung quanh, cây cối co cụm vì giá rét, không một loài hoa nào mọc nổi càng làm sắc hoa lạ lẫm kia bừng sáng giữa trời đông, cánh hoa trắng muốt, nhụy hoa đỏ thắm như làn môi con gái, mùi hương tỏa ra thơm ngát. Phút chốc những người thợ săn không còn cảm thấy cái lạnh nữa, bao đói khát, bệnh tật cũng tan biến. Họ thấy mình khỏe mạnh hơn bao giờ hết và tiếp tục lên đường trở về bản. Có người định hái hoa mang theo nhưng người lớn tuổi nhất trong đoàn ngăn lại. Ông nói đó có lẽ là hoa của Giàng, không nên đụng đến. Khi chuẩn bị lên đường, những thợ săn thấy một chú chim lạ to lớn, sà xuống bên đóa hoa, tựa đầu vào những cánh hoa buồn bã. Một người dương nỏ định bắn thì bỗng chú chim kêu lên mấy tiếng:

- Korai! Korai!

Họ giật mình lùi lại. Câu chuyện tình đẹp nhưng buồn của chàng Korai và nàng Lya, không những được dân làng Lammy truyền kể, tiếc nuối mà nó còn lan sang các bản làng khác. Vì vậy, khi nghe chú chim kêu lên thứ âm thanh quen thuộc ấy. Những người thợ săn tin rằng chú chim lạ kia là chàng Korai và đóa hoa thần tiên bên cạnh chính là nàng Lya. Và họ đặt tên loài hoa kỳ lạ là hoa Lya.

Khi về bản, câu chuyện của họ truyền đi rất nhanh, nhiều người háo hức muốn tìm đến để tận mắt chứng kiến nhưng vì đường xa, nguy hiểm cộng với cái rét kinh người nên không nhiều người đến được. Có vài chàng trai làng Lammy rất khỏe mạnh, bạn của Korei đã quyết tìm đến tận nơi để gặp bạn mình. Và quả thật họ đã chứng kiến y hệt những gì được kể. Điều đó càng làm dân làng háo hức. Khi tiết trời nắng ấm, từng đoàn người lũ lượt tìm đến nơi tảng đá có loài hoa huyền bí nhưng họ không còn thấy gì nữa hết. Họ chỉ nghe những tiếng chim lạ như ai đó gọi tên Korai một cách buồn bã vọng lại từ xa. Có người nói rằng, loài hoa này chỉ nở trong mùa giá rét và ai may mắn ngửi được mùi hương hoa thì sẽ hết mọi bệnh tật và sống rất lâu. Vậy là mùa giá rét năm sau, những trai tráng làng Lammy lại lên đường nhưng không thấy, những năm sau nữa vẫn không thấy. Họ nghi ngờ, loài hoa này chỉ mọc và nở đúng một lần trên đời rồi thôi. Nhưng có một số người vẫn kiên trì với niềm tin sẽ lại tìm thấy nó và quyết hái mang về để chữa bệnh cho dân làng.

Và rồi một mùa rét căm, rét đậm đến nỗi tuyết rơi dày mặt đất, không loài hoa nào nở được như mùa đông năm Lya ra đi, họ đã tìm thấy loài hoa huyền thoại đó và hái mang về. Thật kì lạ, những ai đang đau yếu, chỉ cần ngửi thấy hương hoa là lập tức khỏi bệnh. Loài hoa ban phát ân huệ một cách bao dung và rộng lượng như chính tấm lòng nhân ái và chung thủy của nàng Lya. Nó ở đó với bản làng suốt mùa đông, giúp biết bao người khỏi bệnh, chỉ tàn lụi và biến mất khi cái rét không còn."

***

2.

- Vậy là mùa đông này anh có thể gặp được nó.

- Anh tìm chắc không bao giờ gặp đâu. Hoài công thôi. Đó chỉ là huyền thoại. Lya chầm chậm nói.

- Sao vậy? Mùa đông này đã chẳng rét đậm chăng?

- Lâu lắm rồi, không có mùa đông nào lạnh như mùa đông đó cả.

- Sao em biết?

- Hì, em nghĩ thế. Lya bẽn lẽn. Vì chưa ai tìm thấy loài hoa đó lần nữa mà.

- Anh nghĩ là anh đã tìm được. - Đâu? Cho em xem.

- Đang nở cạnh anh nè, trắng muốt và làn môi đỏ thắm.

- Anh! Chọc ghẹo không à.

Dù cố làm cho cô bé vui nhưng mắt nàng luôn đượm một màu xám xịt. Tôi chuyển đề tài.

- Sao em lại có tên là Lya?

- Bố em đặt cho, mong em sau này xinh đẹp và nhân ái như hoa Lya.

- Vậy là ông đã toại nguyện rồi?

Lya không đáp, chỉ cuối mặt xuống, hai hàng lệ ứa ra chậm rãi. Tôi bối rối, không biết mình đã nói gì sai, hay đã làm gì phật ý nàng.

- Em sao vậy? Anh làm em buồn à?

- Không ạ!

- Có gì buồn, tâm sự cùng anh, anh đang sẵn sàng lắng nghe.

- Không ạ. Kể về anh đi.