Cả bản Châng mấy ngày hôm nay cứ ồn ào như ong vỡ tổ, cái tin cô Hẩn con gái nhà ông bà Xổm Lánh chửa hoang đã lan đi khắp cả một vùng. Dễ thấy nhất là mấy người đàn bà, hễ cứ đi nương, đi rừng hái củi, đi suối gánh nước nhìn thấy nhau là kéo nhau ra một góc, túm tụm lại mà xưng xỉa, mà bêu rếu, mà thì thà thì thụt hỏi nhau xem cô Hẩn chửa với ai, chửa được bao lâu rồi, có đẻ nó ra không...

***

Nhiều người còn tò mò tới mức mỗi lần đi đâu qua nhà ông bà Xổm Lánh thì cố tình đi chầm chậm lại. Họ đi sát vào bờ rào nhà ấy để mà ngó nghiêng, để mà hóng hớt . Nhà Xổm Lánh ở tận cuối bản, gần đấy nhất chỉ có nhà bà Mẳn. Bà Mẳn là cô ruột Hẩn, người đàn bà phốp pháp, xởi lởi nhất ở cái bản Châng ấy. Chính bà là người đã phát hiện ra cô Hẩn không chồng mà chửa đầu tiên, trước cả bà Xổm Lánh –mẹ cô Hẩn. Hôm đó hai cô cháu đi tắm suối với nhau, lúc chuẩn bị ngâm mình dưới nước suối bà Mẳn để ý bụng và ngực cháu gái mình khác lạ bà ta liền gặng hỏi. Cô Hẩn lúc ấy cũng chẳng biết là mình đã có bầu. Bà Mẳn hỏi vặn vẹo đủ kiểu mà cô Hẩn cứ tìm cách chối mãi đến khi bà ta dường như hét lên:

"Mày cho trai ăn nằm cùng rồi à?"

Tức thì cô Hẩn đỏ mặt không nói được câu gì, chưa kịp tắm rửa gì bà Mẳn liền ôm váy đi lên bờ ngồi phịch xuống tảng đá gần đó mà gào khóc.

"Phạ (Trời) ơi, khổ chưa, nhục nhã chưa, thật là mất mặt với dân cái bản này quá, con với chả cháu, sao mày hư hỏng thế này..."

Lúc bà Mẳn gào rống lên như con bò lâu không được ra khỏi chuồng ấy không biết là có ai nghe thấy không. Chưa dừng lại ở đó, tức thì bà lôi cô Hẩn xồng xộc về nhà, lúc ấy mẹ cô đang nướng cá trên bếp. Bố cô thì vừa hút thuốc Lào, vừa chửi vợ chuyện không đi trông nương làm chuột ăn hết cả mảng lúa lớn, vừa mắng mấy đứa cháu nhỏ cứ chạy linh tinh làm ông nhinh tai nhức óc. Dúi mạnh cô Hẩn ngã xuống sàn nhà, bà Mẳn lại gào rống lên.

"Đẻ nó ra, nuôi nó lớn, chỉ mong nó lấy được cái chồng tốt mà anh chị ơi, sao nó làm mất mặt bố mẹ, cô dì thế này anh chị ơi."

Bố mẹ cô Hẩn lúc ấy còn chưa hiểu gì. Thì bà Mẳn lại xông đến, vạch áo Hẩn lên, người cả nhà đã bắt đầu để ý đến cái bụng hơi núng nính và núm vú thâm quầng của cô. Bà Xổm Lánh như chết lặng một lúc, chuyện chửa hoang xưa nay bà cũng nghe nhiều rồi. Bà chỉ đang không thể tin nổi chuyện này nó lại xảy ra với Hẩn, cô con gái mà bà nghĩ cũng ngoan ngoãn và khéo léo. Nghe thấy tiếng ồn ào, mọi người kéo nhau lên nhà. Em trai, em dâu, chị gái của Hẩn kéo đến vây quanh cô mà hầu như không có ánh mắt cảm thông nào. Chỉ có đứa em gái nhỏ đứng thập thò ngoài ngưỡng cửa, không dám nhìn vào là có vẻ có gì đó xót thương. Sau khi đã hiểu một phần của câu chuyện, bỗng chốc bà Xổm Lánh vớ ngay cành củi đào gần đó đánh tới tấp vào lưng cô Hẩn. Bà vừa đánh vừa tra khảo. Hỏi cô đã làm chuyện đáng xấu hổ ấy với ai, ở đâu, giờ nào, ngày nào... Mọi người kéo đến nhà càng lúc càng đông đó là chồng con bà Mẳn, chị gái và anh rể cô sống ở gần đó. Quá đau đớn, cô Hẩn xin mẹ mình đừng đánh nữa, bà Xổm Lánh mới dừng lại lấy sức thì bố cô xông đến túm tóc, giáng mấy cái tát như trời giáng vào mặt. Bà Mẳn đứng bên ngoài không đánh nhưng chửi phụ họa liên hồi.

"Đánh cho nó đau để nó chừa cái thói đĩ đi, đúng là đồ con đĩ. Đánh cho mày sẩy cái thai hoang ấy đi..."

"Không biết...không nhớ...không rõ đâu..." là những câu trả lời của Hẩn.

Một vài người qua đường chắc cũng loáng thoáng nghe được cái chuyện động trời ấy ở nhà Xổm Lánh. Vì thế mà cái tin ấy đã lan đi rất nhanh, dường như người trong bản ngoài mường đều biết hết chỉ sau có ba bốn ngày. Từ hôm ấy người ta thấy người nhà Xổm Lánh ít ra ngoài hơn và cô Hẩn lại càng chẳng thấy đâu. Một số người có quan hệ họ hàng với nhà Xổm Lánh kiếm cớ đến nhà. Phần vì họ cũng có việc này, việc nọ thật, phần vì cũng quan tâm đến chuyện đáng sỉ nhục mà Hẩn đã gây ra cho cả gia đình, phần vì tò mò muốn biết đầu đuôi sự thể thế nào. Người lên, người xuống nhưng chẳng ai thấy cô Hẩn đâu. Mẹ cô đã bắt cô sang ở chỗ cái nhà túp hay để rơm cho trâu và cũng để chứu củi được dựng ở tít sau nhà vì không muốn nhìn thấy mặt cô. Cả nhà chẳng ai quan tâm đến chuyện no đói của Hẩn nữa, đến bữa họ nấu rồi ăn, thức ăn thừa thì đem đổ cho chó và lợn, họ coi như chưa từng có Hẩn tồn tại ở cái nhà đấy. Chỉ có cô em gái út là còn nghĩ đến Hẩn. Nó luôn giành việc cho chó ăn, những lúc đó nó giả vờ như đổ hết thức ăn thừa ra cái chậu vốn để trộn đồ ăn cho đàn chó nhưng đợi lúc cả nhà không nhìn thấy thì nó gắp những gì còn ăn được ra một bát khác để mang cho chị gái. Hoặc có những hôm nó trộm nắm lấy một ít xôi cùng với ít thức ăn. Lúc không có thức ăn thì xúc lấy một ít muối ớt gói vào lá chuối mang đến cho chị. Sợ mẹ nhìn thấy và đánh đòn, cô bé chỉ dám chạy băng qua chuồng trâu, đến chỗ cái túp lớn chứa rơm nhét vội gói thức ăn mà nó có vào khe vách cho chị mình. Hẩn đã sống qua ngày bằng tình thương của em gái nhỏ. Cứ vài ngày cô mới tắm một lần, những lúc đó Hẩn đợi gần tảng sáng thì mới đi ra con suối gần nhà vì sợ người ta nhìn thấy. Trước khi về cô thường múc lấy một ít nước vào trong cái ống bương để uống, trên đường về nhà thấy cây Sim nào còn quả thì cô vặn hết sạch, thấy quả Vả rụng thì cũng nhặt đem theo để ăn những lúc đói. Vì dù có em gái út luôn quan tâm nhưng Hẩn cũng chỉ được bữa đực, bữa cái. Bị đánh đau, bị đay nghiến, bị đối xử bạc đãi từng ngày nhưng cái mầm sống trong bụng Hẩn vẫn cứ mạnh mẽ lớn dần lên. Cô cũng muốn bỏ quách nó đi cho xong nhưng chẳng ai bảo cô nên làm thế nào. Cả cái bản Châng không ai biết để phá một cái bào thai thì phải làm thế nào. Hẩn đành kệ nó, giờ cô cũng chỉ còn biết được đến đâu hay đến đấy.

Hẩn năm nay mới mười tám tuổi, cô bỏ học từ năm lớp sáu, bỏ học giữa chừng vì mẹ cô bắt thế. Mà ở bản Châng con gái cũng chẳng ai học nhiều, học được đến như Hẩn cũng là cao rồi. Hẩn xinh đẹp từ bé, tình tính có hơi lả lơi nhưng trước kia cũng từng là đứa con gái biết giữ mình. Người đàn bà trẻ ấy cũng đôi chút ngờ nghệch, cũng bởi vì cô lớn lên trong bốn bề mấy núi bản Châng. Từ bé đến lớn nơi xa nhất từng đến là thị trấn nằm cách nhà hơn chục cây số. Ông bà Xổm Lánh lại hay cấm đoán chuyện học hành trong khi cũng chẳng dạy dỗ cô được gì nhiều. Những ngày nông nhàn ở nhà Hẩn cũng hay theo chân mấy người chị lớn trong bản đi rẫy cỏ thuê, cuốc nương cho những trang trại của người Kinh ở gần thị trấn. Mấy tháng trước Hẩn còn đi ở trông nương cho nhà ông Phúc bò. Gọi là Phúc bò vì ông này có trang trại nuôi bò và buôn bán trâu bò có tiếng ở trong vùng. Ông này là người dưới xuôi, đã có hai đời vợ, ngoài bốn mươi nhưng so với đám trai ngoài đôi mươi trong bản ông Phúc cũng chẳng trông già hơn là bao. Phúc bò trông ưa nhìn, hắn trẻ hơn tuổi nhiều vì không phải lao động vất vả như những người đàn ông khác ở bản Châng. Phúc bò cũng hay vào bản để tìm những nam nữ thanh niên người Thái, người H'mông khỏe mạnh ở đây về làm cho mình. Phúc bò thường trả công cho họ khá tốt nên dân bản hầu như rất nể hắn ta. Ngoài trang trại nuôi bò, hắn còn có một vườn cây ăn trái và một quả đồi thoai thoải trồng ngô gần kề nhau.

Đã mấy lần Hẩn cùng mấy chị em trong bản ra rẫy cỏ nương ngô cho hắn. Sau đó thì cô về ở trông nương cho hắn. Cũng vì hắn rào đón quá, lúc nào cũng bảo Hẩn là đứa con gái ngoan ngoãn, khéo léo, giao vườn tược cho cô trông nom hộ hắn sẽ rất yên tâm. Công việc trông nương cũng chẳng có gì, chỉ là thỉnh thoảng đi dạo quanh trang trại thấy cây nào đổ thì dựng lên, chỗ nào cỏ mọc nhiều quá thì rẫy đi. Thấy trộm vặt thì báo chủ, còn những việc tưới bón, chăm sóc vất vả khác Hẩn không bao giờ phải làm một mình vì Phúc bò sẽ thuê thêm người. Hẩn đã ở nhà Phúc bò hết cả mùa nương năm nay. Từ hôm biết mình có chửa Hẩn luôn nghĩ đến Phúc bò, vừa nghĩ vừa sợ nhưng vẫn hy vọng chỉ có ông ta mới cứu được cô lúc này. Một lần trên đường đi tắm từ suối về, Hẩn thấy cái túp rơm đang bốc cháy ngùn ngụt. Chẳng biết nó bén lửa từ đâu vào lúc rạng sáng như thế. Hẩn chỉ biết đứng nhìn, không dám gào thét kêu cứu. Cái túp nằm biệt lập một chỗ nên nó cũng không bị bén lửa sang chỗ khác. Chỗ nương thân duy nhất giờ cháy rồi Hẩn tự hỏi mình biết mình sẽ dung thân ở chỗ nào đây, không thể lên nhà bố mẹ ở, họ hàng cũng không ai chứa chất Hẩn biết đi đâu bây giờ? Dù có hơi ngờ nghệch nhưng cô cũng đoán được cái túp rơm không tự nhiên mà cháy. Hẩn ngồi phịch xuống bụi chuối gần đó nhìn về phía ngọn lửa đang cháy ngùn ngụt mà khóc. Cô khóc cả tiếng đồng hồ, không biết là mình nên sống hay nên đi chết. Hẩn đưa tay sờ lên bụng, thấy nó đã to lắm.