Mẹ bế tôi ra về khi cơn đau không còn nữa, tôi hớn hở nô đùa trong vòng tay mẹ. Bước đi của mẹ lặng lẽ, mẹ đang trải nghiệm về cuộc đời, cuộc đời của mẹ - ngày hôm nay mẹ đã không thể tìm cho con gái của mình một bác sĩ. Khi còn bé, tôi còn là một đứa bé bị lở loét, người ta nói tôi bị "mụn mạch lươn". Tôi không hiểu rõ sao lại là "mụn mạch lươn", chỉ là hai bên đầu tôi chỗ gần với thái dương bị mụn nhọt kinh khủng, nó mưng mủ và nhầy nhụa, giống hệt với trẻ con để kiểu tóc trái đào, chỉ khác là những đứa trẻ đó người ta cạo hết tóc chỉ để lại ba chỏm như ba quả đào, thì tôi cả đầu toàn là tóc chỉ để lại hai chỏm tóc không mọc được thay vào đó toàn mụn nhọt và mưng mủ. Mẹ nhìn tôi, đứa trẻ lắm bệnh tật không khỏi thở dài lo lắng. Người ta lại mách với mẹ, bị "mụn mạch lươn" thì phải dùng lươn để chữa, phải dùng một con lươn đem nướng chin rồi đắp vào chỗ bị lở loét. Một người mẹ thương con mù quáng, đã nướng chín một con lươn mà cả nhà chưa được ăn bao giờ, rồi đem đắp vào vết thương của con mình. Vì cách chữa đấy tôi bị nhiễm trùng nặng, một thầy lang trong làng đã chữa hết bệnh cho tôi. Nhưng cuối cùng trên đầu tôi hình thành một vết sẹo to bằng ngón chân cái, chỗ vết sẹo tóc không mọc lên được nữa. Bây giờ tôi đã thành một thiếu nữ tóc dài, mái tóc dài che đi vết sẹo. Vì vết sẹo tôi không thể thắt bím giống người ta, vì vết sẹo tôi không thể cột tóc đuôi gà, vì vết sẹo mà những khi búi tóc tôi luôn đưa tay lên thái dương của mình kiểm tra có để người ta trông thấy sẹo hay không? Nhưng nhờ vết sẹo hiện diện mỗi ngày làm cho tôi luôn nhớ, mẹ đã vất vả cơ cực đến mức nào để nuôi tôi khôn lớn – vết sẹo là dấu ấn của tình thương yêu vô bờ bến.

Mẹ tôi biết làm tính các phép nhân chia, mẹ tôi biết đọc nhưng tôi chưa từng thấy mẹ cầm cuốn sách, mẹ tôi biết viết – chữ của mẹ rất đẹp. Khi còn đi học cấp một, tôi thích được mẹ viết nhãn vở cho mình. Mẹ kể cho tôi, mẹ rất thích đi học, mẹ học cũng rất giỏi, lớp học của mẹ ngày xưa là những lớp bình dân học vụ để xóa mù chữ. Mẹ học hết lớp bốn thì nghỉ vì phải làm việc nuôi em trai của mình. Vì tiếc nuối một con đường học hành đang dang dở, mẹ cố gắng để chúng tôi đến trường dù hoàn cảnh khó khăn. Ngày đầu tiên tôi vào lớp một, đứng xếp một hàng để điểm danh vào lớp, tôi nhìn ra phía cổng trường và mẹ tôi ở đó, mẹ không phải đến để đưa tôi đi học như những phụ huynh khác. Trên vai mẹ là một đôi quang gánh, mẹ đang thu nhặt những bãi phân của trâu bò dọc con đường trước cổng trường về làm phân bón ruộng. Mẹ ngoái nhìn vào hàng tôi đang đứng trao cho tôi niềm an ủi vỗ về, tôi nhìn mẹ cảm thấy vững niềm tin. Tôi đi học lần đầu tiên như thế. Mẹ để chúng tôi đi học để tương lai cháu ngoại mẹ không phải nhìn thấy mẹ nó đi gom phân trên những con đường. Mẹ tôi mong chúng tôi được đến trường học đọc và học viết, học cả những con số và cộng trừ nhân chia để sau này ra cuộc đời không bị ai bắt nạt, mẹ mong những đứa con sau này có mỗi đứa một phương cũng có thể viết và đọc cho nhau những bức thư của chính mình. Chúng tôi đi học trở thành một gánh nặng. Vì gánh nặng đó, mà tuổi thơ tôi chứng kiến những lần thu hoạch lúa về mẹ lại gọi người đến bán, sau mùa lạc vất vả thương lái lại mang đi tất cả, hay những lần bán lợn được cả một cọc tiền mà cha muốn gia đình có một bữa ăn ngon nhưng cuối cùng không hề có. Tất cả những đồng tiền ấy mẹ đã đưa đi học cùng các con. Mẹ cứ cố cho chúng tôi thêm một lớp rồi lên một lớp nữa...Cái cảnh túng quẩn khó khăn mà tất cả tiền bạc lại dồn hết vào việc đến trường của chúng tôi cũng khiến người ta không vừa ý. Tôi nhớ người ta đã tụ tập trước sân nhà chúng tôi vào một buổi chiều và gọi mẹ cùng chúng tôi ra hội ý. Người ta nói chúng tôi con gái học làm gì, con gái học nhiều cũng chỉ để lấy chồng rồi sinh con, học nhiều sau rồi cãi chồng lại giỏi, chúng tôi đã đến tuổi có thể làm công nhân và đi học việc kiếm tiền, nhà nghèo thì nên dừng cái việc đua đòi này lại. Mẹ tôi đã không nghe nhưng lời "chân thành" đó, bà cứ "ngoan cố" tiếp tục giữ con gái trong vòng tay của mình và cho chúng được "đua đòi" đi học cùng xã hội. Tôi mãi biết ơn sự quyết tâm này của mẹ.

Khi còn chưa đi học, tôi thường được nghe mẹ kể chuyện mỗi khi đi ngủ. Ngày đó tôi hay lên nhà trên ngủ cùng mẹ trong lúc đợi cha đi làm về, vì tôi ngủ cùng cha ở nhà dưới. Mỗi khi chờ đợi tôi không ngủ mà bắt mẹ kể chuyện. Mẹ kể mãi cho tôi nghe chuyện Sọ Dừa, chuyện Tấm Cám và cả chuyện Lọ Nước Thần. Mỗi đêm vẫn ba câu chuyện đấy tôi nghe đến thuộc lòng nhưng không biết chán. Lúc tôi đi học, ngày tôi còn chưa mua nổi sách truyện đọc cho riêng mình, tôi ghi nhớ những câu chuyện được đọc trên lớp và trở về kể lại vào mỗi đếm. Câu chuyện " Chú gà trống chân chì" được tôi kể nhiều lần cho mẹ là câu chuyện đầu tiên tôi nhớ khi bước vào lớp một. Rồi tôi biết đọc, biết viết, ở xã tôi mở ra một trung tâm bưu điện nơi có những cuốn truyện cổ tích được đọc miễn phí. Tôi mượn chúng về và đọc vang vang những chuyện cổ tích từ trong sách vở cho mẹ nghe, mẹ đã nghe tôi đọc truyện và chìm vào giấc ngủ. Kể từ lúc ấy mẹ đã không còn là người kể chuyện. Khi lớn lên tôi luôn tự hỏi, nếu ngày xưa tôi không quá nhiệt tình và say mê đọc truyện đến như thế có phải tôi sẽ vẫn còn nghe mẹ kể chuyện mỗi đêm? Tuy vậy tôi cũng thấy vui mừng, vì ít ra tôi chưa từng làm được những việc lớn lao hay cao cả, nhưng tôi đã từng một thời thơ ấu đọc rất nhiều truyện cổ cho mẹ của tôi nghe.

Mẹ tôi chưa từng một lần ngồi bên cạnh chúng tôi hàn huyên và tâm sự, mẹ chưa từng cố gắng tìm hiểu tâm tư con gái của mình. Mẹ chưa từng chê tôi bất cứ điều gì mà tôi làm không tốt, mẹ cũng không khen tôi một lời trước những thành quả của bản thân tôi. Mẹ không động viên, cũng không đặt vào chúng tôi niềm kỳ vọng, mẹ không hắt hủi cũng chẳng dè bỉu chúng tôi. Nhưng chúng tôi trưởng thành không hư hỏng bằng những lời nói và câu chuyện của chính mẹ mà mẹ kể tôi nghe. Mẹ đã kể ngày xưa, mẹ phải đi ở chăn trâu cắt cỏ khi còn rất nhỏ để được người ta nuôi. Mẹ kể mùa đông lạnh giá mẹ đi chăn trâu về và gặm những củ khoai người ta để phần mình trong khi bên cạnh có một đống xương chất cao ngất vì bữa tối mà họ đã ăn. Mẹ kể người ta muốn có uống chè xanh miễn phí, nên ép buộc một đứa trẻ đi ở như mẹ chui hàng rào vào đồn điền trồng chè ăn trộm, lúc đó mẹ đã sợ bị bắn chết đến thế nào. Mẹ kể những tháng ngày đôi bàn chân trần bị thiêu đốt vì bước đi trên cát giữa trưa hè để bán cá. Mẹ kể đi buôn và bị người ta lừa gạt mất sạch tiền. Mẹ kể để mượn được con trâu cày một thửa ruộng, mẹ đã phải dành hai buổi đi làm không công vất vả...mẹ cứ kể những chuyện đã trải qua mà không cần một lời răn dạy hay chỉ bảo, chúng tôi hiểu và cứ thế lớn lên hoàn hảo. Tôi xông pha giữa cuộc đời đầy tự lập và lạc quan nhờ câu chuyện mẹ kể, mẹ kể rằng một người đàn ông nọ đi xem bói và biết mình sẽ bị trâu bò húc chết, ngày hôm đó người đàn ông đã ở hẳn trong nhà không bước ra ngoài, cuối cùng ông ta cũng bị đôi sừng trâu gác trên chạn bếp rơi xuống đâm thủng bụng mà chết. Mẹ muốn nói với tôi hãy cứ sống hiên ngang kiêu hãnh đừng bận tâm về tương lai mà bỏ quên hiện tại. Mẹ dạy tôi phải sống hết mình ngay khi mình còn được sống. Mẹ đã nói chúng tôi chỉ một câu thôi "khôn thì sống, vống thì chết", đó là cách mẹ dạy chúng tôi tự chịu trách nhiệm với cuộc sống của bản thân mình.

Chúng tôi ngày càng khôn lớn, mái tóc mẹ lại trắng nhiều hơn, đôi tay mẹ ngày càng chai sạn, và trên khuôn mặt ấy đầy nếp nhăn của những muộn phiền lo lắng, làn da ấy đã xuất hiện vết đồi mồi. Mẹ ngày càng già đi và già hơn rất nhiều số tuổi mà bà có, người ta bắt đầu gọi mẹ bằng chức danh "bà" trong khi các con mẹ đều đang đi học chưa hề lập gia đình. Tôi rời xa gia đình và ngày trở về nhìn mẹ tóc trắng bạc phơ, không còn minh mẫn nữa. Bao nhiêu mưa nắng từ những ngày xưa ngấm trong người mẹ, bao nhiêu khó nhọc và những tủi hờn mà mẹ chất chứa trong lòng, bao nhiêu lo toan và suy nghĩ cho tương lai của gia đình và con cái, tất cả giờ đã trỗi dậy nhấn chìm người mẹ của tôi, cướp đi dáng vẻ yêu đời và thần thái cương nghị, cướp đi sự quyết đoán, vẻ lạnh lùng và những cử chỉ yêu thương trìu mến. Tôi không còn được nhìn thấy mẹ ngồi sàng gạo, không còn nghe tiếng hát yêu đời của mẹ, không được nghe mẹ kể những câu chuyện ngày xưa. Mẹ giờ đã trở nên già yếu, đã đến lúc mẹ ngừng tranh đấu. Mẹ không còn là tiếng nói, không còn trụ cột, không còn là thuyền trưởng chèo chống gia đình qua những bão giông. Nhưng sự hiện diện của mẹ đã trở thành chỗ dựa vững chắc của chúng tôi, có mẹ bên cạnh mình khiến chúng tôi không ngừng nỗ lực đê vươn lên, có mẹ bên cạnh luôn cho tôi biết lúc mệt mỏi có một nơi tôi có thể tìm về, có những đứa con luôn muốn từng ngày trở thành niềm tự hào của mẹ. Cảm ơn mẹ vì mẹ vẫn bên con!

Tôi đã trưởng thành, đã bắt đầu lăn xả vào cuộc đời để mưu sinh kiếm sống, mỗi ngày nơi phương xa tôi luôn cầu nguyện về quê hương, cầu mong cha mẹ sẽ vẫn chờ đến ngày tôi trở về báo hiếu.Mẹ ở trong tôi mãi là người thông minh sống đầy nghị lực và kiêu hãnh, là người vợ đảm đang chỉ biết lo nghĩ cho gia đình, là người mẹ đầy những hi sinh cho tương lai con cái, là người thầy dạy tôi cách sống trong cuộc đời, là người phụ nữ tần tảo chịu thương và chịu khó. Mẹ hãy luôn sống khỏe mạnh chờ con trở về mẹ nhé!

"...Ngày xưa ấy con còn nhỏ béChưa bao giờ xa mẹ tấc gangNay con cách trở quan sanHướng về quê mẹ đôi hàng lệ rơi.

Con xa mẹ một đời thương nhớBóng mẹ già, mình hạc xương maiNgày qua tháng rộng, năm dàiMong con mẹ, những u hoài.

Quê hương đợi ngày về chưa thấyĐể mẹ buồn lau sậy xót xaMẹ ơi nước mắt chan hòaLời ru của mẹ ngân nga một đời

Con buồn nhớ mẹ, mẹ ơi!"

( Trích " Bài thơ dâng mẹ" – Tác giả: Sương Mai)

Thiên Bình.