Mỗi một câu chuyện ra đời thường là sau khi có biến cố hay sự kiện nào đó. Tôi viết ra câu chuyện thật của đời mình bằng sự thúc giục của trái tim. Tôi tin rằng mỗi chúng ta trong cuộc đời đều trải qua những thăng trầm, mỗi đời người đều là một câu chuyện thú vị đáng để nghe, và để suy ngẫm. Mỗi người thân yêu quanh ta đều là những tinh tú mà mình cần phải trân trọng. Truyện đã viết một lần nhưng nhờ bạn bè động viên, cộng thêm truyện cũ chưa thoả mãn cơn thèm viết, tôi đã thêm phần giữa một số chi tiết mà trước đây tôi định để viết vào một dịp khác. Truyện tôi viết lần này chủ yếu về ông ngoại yêu dấu của tôi.

***

Ông vốn là học sinh ưu tú nên đi du học sang Pháp rồi định cư bên đó luôn, năm đó ông 30 tuổi. Ông quen và yêu một cô gái mắt xanh, là con gái cưng của một ông bác sỹ. Gia đình ông bác sỹ ngăn cấm tình cảm này vì ông ngoại là người Việt và có thể nhiều lý do khác nữa. Từ bỏ tất cả, cô gái quyết lấy ông và sinh được hai con một trai một gái.

Cuộc sống hạnh phúc lúc đó với ông ngoại tôi có lẽ là quãng thời gian đẹp đẽ viên mãn và bình yên nhất. Nhưng rồi khoảng thời gian đầu năm 1950, Bác Hồ kêu gọi Kiều bào yêu nước khắp nơi trên thế giới quay về Việt Nam xây dựng lại đất nước. Nghe theo tiếng gọi và tình yêu quê hương, ông đã suy nghĩ rất nhiều và cuối cùng quyết định quay trở lại. Trở lại quê hương ông bỏ lại sau lưng những buổi chiều hoàng hôn lãng đãng mây trời bên dòng sông Seine thơ mộng, bỏ lại sau lưng tháp Eiffel cao vời vợi ngóng chờ, bở lại sau lưng cả ánh mắt thảng thốt của người vợ trẻ đã từng bỏ cả cha mẹ để theo ông, bỏ lại sau lưng ánh mắt ngây thơ của hai thiên thần lai Pháp xinh đẹp.... Ông quay về cùng vài người bạn đều là kỹ sư Bác sỹ hừng hực nhiệt huyết, hừng hực khí phách trai trẻ với quyết tâm xây dựng lại đất nước và ông vẫn hi vọng một ngày nào đó sẽ quay trở lại gia đình đoàn viên.

Cũng phải kể thêm rằng ông ngoại là một trong 50 người Thanh niên ưu Tú của Việt Nam hồi đó được chọn đi du học bên Pháp. Ông thông minh học giỏi hơn người như thế đến giờ tôi vẫn thắc mắc là sao mình chả có tí gene học giỏi nào của ông. Có chăng trong số bao nhiêu con cháu của ông, chỉ duy nhất mình tôi giống ông vụ tóc loăn xoăn trước trán, điều mà tôi vốn không thích nhất về mình.

Sau khi ông quay trở về, hiệp định Geneve ký kết đã làm thay đổi toàn bộ cuộc đời ông. Tất cả như quay lưng lại, lịch sử không diễn ra theo nhưng gì ông và các bạn kế hoạch. Luật pháp thay đổi, ông cùng các bạn không ai được ra nước ngoài nữa. Ông như ngồi trên đống lửa tìm mọi cách liên lạc với vợ con bên Pháp nhưng vô vọng. Có lẽ bà đã phải giận ông lắm nên đã nhất quyết không cho ông liên lạc. Tôi còn nghe mẹ kể rằng sau khi ông đi, ông bác sỹ đã đến đón bà và hai cháu về nhưng dọn đi thật xa, thật xa để cắt đứt luôn người chồng mà bà tin là bạc bẽo đến tận bây giờ vẫn bặt vô tăm tín.

Ông ngoại buồn nên tìm đến rượu và thuốc phiện, niềm vui mới này đẩy đưa cho ông gặp bà ngoại tôi, người bà tôi chưa bao giờ gặp mặt. Cho đến tận bây giờ tôi vẫn còn nhớ những tập ảnh màu hồi đó ông ngoại nâng niu gìn giữ, trong đó đối với tôi là cả một thế giới xa hoa tráng lệ như trong những câu truyện cổ thích, có một bà Tây mom móm hạnh phúc tươi cười viên mãn bên một chàng trai có vầng trán rộng mênh mông, ánh mắt sáng ngời và vòng tay chắc chắn bảo vệ hai Thiên thần mà đến tận bây giờ, đối với tôi, ngoài Ỉn và Tôm vẫn chưa thấy ai đẹp đến vậy.

Bà ngoại tôi trước khi lấy ông đã có bốn người con, hai trai hai gái. Chồng bà hồi ấy đang đi tù Côn Đảo chẳng biết bao giờ về. Bà đến với ông tìm sự chia sẻ những lúc cô đơn, và nhất là ông bà cùng chung sở thích: rượu. Sở thích này của ông bà cho đến tận bây giờ vẫn làm khổ tôi. Vì gene uống rượu đó đã ngấm vào máu mẹ tôi, bốn tuổi đã biết cầm chai ra đầu ngõ mua rượu cho bố. Thấy con đi lâu chưa về ông ngoại ra ngõ tìm thì thấy đứa con gái cưng đang ngửa cổ tu. Giờ mẹ ở với tôi, bà không có rượu là ăn không được, cuộc sống dường như vô nghĩa. Đi làm về mà chợt nhớ nhà hết rượu cho mẹ uống thì dù muộn mấy, xa mấy tôi cũng phải đi mua một thùng hay chai rượu đỏ về cho mẹ vui. Chả biết là có may hay không mà tôi không bao giờ uống bia rượu hay bất kỳ chất cồn nào, và cũng chưa bao giờ có ý định một ngày nào đó sẽ uống thử. Nhưng tôi không trách ông bà hay bố mẹ hoặc anh và chồng tôi uống, vì nhiều khi chính cái chất lỏng đó mới là thứ thực sự mang lại những giây phút nhẹ nhàng hạnh phúc bay bổng nhất giữa cuộc đời bộn bề lo âu này, dù đó chỉ là niềm vui trong tạm thời giây lát.

Trở lại câu chuyện của bà ngoại, ông bà về ở với nhau cùng bốn đứa con riêng khoảng hơn một năm thì mẹ tôi ra đời. Đúng lúc đó thì chồng cũ của bà được thả. Nếu là trước đây thì tôi trách bà đã bỏ mẹ tôi dứt áo ra đi về với tình cũ, bỏ lại đứa con thơ hai ngày tuổi còn đỏ hỏn cho ông tôi vụng về chăm sóc, bỏ lại tình nghĩa vợ chồng tuy không lâu nhưng cũng đã đi qua đời nhau và để lại nhiều cung bậc cảm xúc cho mãi về sau đối với ông tôi. Bây giờ tôi không trách bà vì có con rồi mới biết, dù bà có tới năm con lúc đó, nhưng người đàn bà bản năng thương con thì sẽ luôn luôn ẩn náu. Dù một, năm hay mấy chục đứa thì dứt bỏ đứa nào cũng là đứt từng khúc ruột, huống hồ hồi đó ông tôi lại là một anh chàng lãng tử phong độ cùng đứa con gái xinh xắn như mẹ. Chắc chắn bà bước đi nhưng nước mắt đong đầy. Ông ngoại là người động viên bà nhiều nhất để bà yên lòng quay lại với ông chồng trước vì ông hiểu với bốn đứa con, chắc chắn chúng cần bố ruột của nó nhiều hơn cần ông, mặc dù chúng cũng rất yêu thương và tôn trọng ông. Tôi không trách bà, vì sau bao thăng trầm của cuộc sống, tôi nghĩ nếu mình không phải người đó, không ở trong hoàn cảnh đó thì đừng nên có bất kỳ phán xét nào. Giờ đây tôi thấy mọi chuyện nhẹ hàng và đơn giản hơn rất nhiều so với bản chất vốn dĩ của nó.

Bà ngoại về với ông chồng cũ cùng các con, gia đình đoàn tụ ở Hà Nội lại là lúc gia đình ông ngoại phải chia li. Bà đi để rồi suốt quãng đời còn lại của mẹ tôi lớn lên là sự thiệt thòi và ấm ức. Ông ngoại cùng các bà em của ông thay nhau chăm sóc nuôi dạy mẹ tôi nên người. Suốt quãng thời Thơ ấu đó bà ngoại vẫn lâu lâu lén chồng về thăm mẹ. Mẹ hồi đó bé nên không hiểu chuyện chỉ thấy rằng bà bỏ đi khi vừa mới đẻ nên vẫn luôn nhìn bà với ánh mắt hận thù. Chỉ đến khi gần đây biết tin bà mất, mà trước khi mất vẫn không thể công khai mối quan hệ mẹ con làm bà ngoại ra đi không thể nào thanh thản, mẹ tôi mới hiểu và thương bà. Ở đời, mẹ chỉ có một, yêu thương và được sống với mẹ ngày nào là tôi biết ơn đời ngày đó. Tôi đã học và rút kinh nghiệm xương máu từ chính bài học của bà ngoại và mẹ, để rồi tôi luôn nhìn đời và dạy con mình sống là phải có tấm lòng và sự độ lượng. Hận thù và sự đố kỵ chỉ mang lại cho chính mình trở nên nhỏ nhen, sự cau có và khó chịu với những người xung quanh...Chỉ đến khi người mất đi rồi có hối hận cũng quá muộn màng...

Bà và các bác sau này vẫn thỉnh thoảng về thăm mẹ và ông ngoại, rồi chiến tranh, rồi li tán dần mất hết liên lạc của nhau. Các con của bà nay đều đã thành danh, con trưởng của bà ngoại, bác của tôi là một nhà văn nổi tiếng ở Hà Nội, mà nhờ cái tên này sau hơn 40 năm các Bác và mẹ tôi mới tìm lại được nhau.

Ông ngoại từ khi bà đi cũng buồn, nhưng rồi sự cô đơn lại đưa đẩy ông đến với bà vợ chính thức thứ 3 trong cuộc đời. Tôi nhấn mạnh chính thức vì đàn ông hồi đó năm thể bảy thiếp, đến nhà ông nào hồi đó cũng nghe kể vợ cả vợ bé nhưng khác thật nhiều thời nay là các bà hồi đó chịu ở chung. Chả thế mà ông xã tôi bây giờ lâu lâu vẫn lẩm bẩm uổng quá đời trai của mình sinh ra nhầm thời. Ông lấy bà (cứ gọi là bà Ba) rồi sinh ra cậu Hùng, thời gian này mẹ tôi có về ở với "mẹ ghẻ" và cũng không có nhiều kỷ niệm đẹp gì lắm. Mẹ chỉ kể rằng cái thằng Hùng đó khó nuôi và khóc ngằn ngặt suốt ngày. Hồi đó bảy tuổi, mẹ thèm ăn chè nên cho đỗ vào nồi ninh cho mau chín. Mẹ ninh cả đường và đỗ chung nhưng sao càng ninh nó càng cứng....Đang ninh thì mẹ ghẻ về thế là mẹ vội vàng đổ hết xuống cống.

Cậu Hùng trong trí nhớ tôi là một người đàn ông chất phác hiền lành, đôi mắt to tròn như người ta nôm na gọi là mắt bò. Năm bốn tuổi tôi nhớ có lần cùng cả nhà là bố mẹ, ông ngoại và anh trai tôi đi tàu há mồm Thống Nhất vào Sài Gòm thăm gia đình cậu. Cậu nói chung không có điểm gì nổi bật như ông ngoại, chắc chỉ được mỗi nước sinh được hai thằng con trai học giỏi, phải nói là rất giỏi mới đúng. Cũng là cháu ông mà sao cháu nội lại giống ông thông minh học giỏi, còn mình cháu ngoại thì...

Hai đứa con trai của cậu được mợ dạy dỗ rất nghiêm khắc ngay từ trong trứng nước. Đến khi thi vào trường Đại Học Y TPHCM là thủ khoa, chưa học xong đã được bao nhiêu công ty mời chào với những tiêu chuẩn nhiều người mơ ước.

Lại nói về TPHCM tôi mới chợt nhận ra rằng ông ngoại tôi đúng là người bôn ba theo đúng nghĩa. Ba người vợ thì một ở Pháp, một ở Hà Nội và một ở HCM. Nhưng đến cuối đời ông lại ở với mẹ tôi ở Hải Phòng, phải chăng một phần là do tấm lòng của bố Thảo của tôi đã khiến ông chọn ở với mẹ những ngày còn lại của cuộc đời???

Trong trí nhớ non nớt năm tôi gần năm tuổi, vẫn còn nhớ cái ngày bố mẹ tôi ra toà li dị, hôm đó mưa lất phất bay. Mưa không đủ nặng để khiến ông phải mặc áo mưa, bước đi để chứng kiến sự chia li của hai vợ chồng đứa con gái mà ông hết mực thương yêu. Nhưng mưa cũng đủ nặng để mắt tôi nhoà ướt thấy ông và bố đi cùng đi ra toà. Tay bố giơ cái áo mưa bay bay che trên đầu, trán của bố lúc đó đang băng bó vì bị thương. Vết thương ông đánh con rể vì bênh con gái, bố tôi cứ để mặc cho ông đánh, chỉ cầm cây đàn guitar đỡ đòn của ông. Cây đàn mà trước đây chiều chiều mấy bố con ông cháu vẫn quây quần vừa đánh đàn vừa hát ầm ỹ vang cả xóm mương nhỏ. Cây đàn chứng kiến sự xum họp đó của gia đình tôi giờ mang lên toà để làm vật chứng cho cuộc chia tay mà ông biết trước thế nào cũng xẩy ra. Bố để cho ông đánh vì bố hiểu rằng ông đánh bố chỉ là đau bên ngoài, nhưng nỗi đau trong lòng ông thì sâu hơn rất nhiều.

Sự chia ly của người trong cuộc đúng ra lại không đau đớn bằng sự chia lìa mà nó mang lại cho mấy ông cháu tôi. Ông ngoại trên đời yêu thương và cưng chiều nhất là anh trai tôi, thằng cháu nhút nhát hiền lành của ông. Với ông, anh là điều mà ông mãn nguyện nhất. Ông còn làm cả bài thơ con cóc cho anh tôi mà đến giờ tôi vẫn còn nhớ:

Gió đông gió thổi hiu hiuThằng Dũng hai tay móc củ thìuĐưa lên mũi ngửi thấy thiu thiu.