Trên một mặt cột có ghi hàng chữ: "T.P.H.A.B.R.C.P". Chẳng biết sao, tất cả lũ trẻ trong phố chúng tôi đều đọc là: "Thằng Pháp hay ăn bún rau cháo phở". Cái cột mốc ấy, ngoài tôi ra, chẳng ai để ý. Góc ngã tư có cái cột đèn, cũng bằng xi măng, xám mốc, cũ kỹ, trên có ngọn đèn tròn, tối tối buông một thứ ánh sáng tù mù, vàng ệch.

Buổi tối, bọn trẻ chúng tôi thường tập trung chơi ở đó. Thôi thì đủ trò: đánh trận giả, đánh chuyền chắt, rồng rắn, bịt mắt bắt dê... Đôi khi lũ con gái tụ tập múa hát. Cũng hiếm hoi, bởi mỗi lần múa hát chúng phải nhờ cha tôi đệm đàn. Cha tôi có cây đàn măng-đô-lin có nhiều dây bằng sợi thép lấy ra từ dây phanh xe đạp, nhưng tiếng đàn nghe vẫn rất hay. "Là là rê mi rê...". Hoặc bài: "Xòn xòn xòn đô xòn. Xòn xòn xòn đố rê...". Tiếng đàn réo rắt, âm vang. Lũ con gái múa rất dẻo, rất đẹp. Mỗi lần như thế bọn con trai chúng tôi thường bỏ chơi trận giả hoặc kéo co, kéo đến bu quanh bọn con gái xem. Cả những người đi đường cũng vậy. Vui đáo để.

Tôi không thích múa hát nhưng vì nàng là nhân vật trung tâm (bao giờ cũng vậy): đôi chân dài, thẳng băng như chân sếu, chiếc váy xinh xắn, chiếc băng đô đỏ cài trên đầu, nên lần nào tôi cũng có mặt, thậm chí, còn biểu lộ ra mặt niềm tự hào vì mình là bạn của nàng nữa mỗi khi có ai đó chỉ trỏ, hỏi han.

Tất cả những trò chơi vui vẻ đối với tôi đều trở nên nhạt nhẽo, chán ngắt từ khi hắn xuất hiện. Nàng quá ngưỡng mộ tài năng của hắn, bởi thế, trong mắt nàng giờ đây tôi hầu như không còn tồn tại. Tôi ghen với hắn. Tôi giận nàng. Sâu thẳm trong tâm hồn tôi là một nỗi buồn vô tận, ngày một lớn dần lên. Tôi là một cậu bé con, tâm hồn tôi trong sáng, bởi thế lòng tôi không biết căm thù. Chưa bao giờ tôi có ý định trả thù nàng hoặc hắn. Nhưng tôi buồn lắm. Tôi ghét nàng nên dần bỏ tất cả những cuộc chơi có nàng tham dự. Nhưng tôi càng nhớ nàng nhiều hơn. Nhớ trò chơi "mẹ con" nhiều hơn...

Chuyện buồn vui của tôi chấm dứt nhanh chóng vì chiến tranh bùng nổ. Những chiếc máy bay phản lực của giặc Mỹ dữ tợn xuất hiện ngày càng nhiều trên bầu trời. Tiếng gầm rú của nó như xé toang mọi thứ. Bom đạn nổ ầm ầm. Nhà cửa đường sá bị phá hoại, người chết, người bị thương rất nhiều...

Chúng tôi được lệnh đi sơ tán gấp. Tôi theo cha mẹ lên sinh sống ở một vùng sơn cước, là nơi mà cha tôi xin được một chân dạy học. Từ đó bặt tin nàng.

Một năm sau, từ nơi sơ tán có lần tôi trốn học tìm về khu phố nhỏ của tôi. Nói một cách thi vị là tôi tìm về nơi tuổi thơ bình yên của tôi, tìm về với nàng, với tình yêu của tôi. Không ngoa! Bởi nếu không như thế sao một đứa trẻ tám tuổi, học lớp hai như tôi lại dám bỏ học, đi bộ mười mấy cây số, dằng dặc cả ngày dưới bom đạn chỉ để về thăm lại chốn xưa?! Thị xã Hà Tĩnh quê tôi, cái thị xã "bé như lòng bàn tay" - như sau này chúng tôi vẫn nói, lúc đó đối với tôi là cực kỳ đẹp, thơ mộng và lớn nữa. Tuổi thơ tôi chưa kịp đi hết chu vi thị xã. Nhưng tôi rất hạnh phúc vì đã có dịp được đi xem phim ở rạp chiếu bóng, xem kịch ở Nhà hát, hay xem đá bóng ở sân vận động trung tâm... Nhưng giờ đây chẳng còn gì nữa. Tất cả đều đổ nát. Tất cả đều bị san bằng bởi bom đạn Mỹ. Tôi chạy như bay, băng qua những con phố không còn thấy bóng người. Phố Lê Bình của tôi đây rồi. Nhưng nhà tôi, nhà nàng, và những căn nhà khác; cả nhà thầy Tuân nữa, đã cháy rụi, bừa bộn, tan hoang... Tôi đứng ngó trân trân cái khoảng không trống vắng trước mặt, giờ chỉ còn là hai cái nền đất, một lúc rất lâu. Không thấy nàng! Nàng đã không xuất hiện như trong truyện cổ tích, như tôi vẫn thầm mong trong suốt quãng đường mười lăm cây số từ nơi sơ tán chạy về đây. Nhà cửa không còn. Cây cột điện gãy ngang, đổ sụp xuống, trơ những cọng sắt đen sì. Chỉ duy nhất cây cột "Thằng Pháp hay ăn..." vẫn còn nguyên vẹn, như một chứng tích.

... Tiếng máy bay gầm rú đâu đó trên bầu trời kéo tôi về với thực tại. Tôi cắm đầu chạy một mạch trở về.

Thời gian trôi đi. Chiến tranh cứ kéo dài mãi. Nàng - mối tình đầu của tôi - tuổi thơ bé bỏng của tôi, khép dần vào đâu đó, một góc sâu kín nhất trong tâm hồn tôi. Cả hắn nữa, tôi chỉ còn nhớ hắn tên Thành, đẹp trai và có tài vắt đất sét...

***

Năm 1972, mười tám tuổi, vừa tốt nghiệp Trung học phổ thông, tôi nhập ngũ. Đơn vị tôi đăng nhập thuộc Tổng đội Thanh niên xung phong 552. Ngày nhập ngũ, trong đám tân binh đông như hội, tôi chợt nhìn thấy Hiền. Cô nổi bật lên giữa đám đông bởi dáng người cao như sếu, không lẫn vào đâu được. Tim tôi đập rộn ràng. Một cảm giác rất lạ tràn ngập trong tôi. Thứ cảm giác giống như ai đó bị mất của gia bảo, sau nhiều năm bỗng nhìn thấy. Hiền vẫn xinh đẹp như Hiền của tôi năm nào, tuy nước da có phần rám nắng nhưng trông có vẻ rắn rỏi, tự tin hơn trong bộ đồng phục thanh niên xung phong.

Tôi len lỏi băng qua đồng đội, gần như chạy lại với Hiền.