Một anh bạn văn, anh T.N. Tiến, kể một câu chuyện thật mang nhiều ý nghĩa.

***

Tại một trại dưỡng bệnh cho các em khuyết tật nơi anh làm việc, có 3 anh "mát giây", Mỹ nó gọi là mentally retarded, hay trốn trại ban đêm ra ngoài. Không hiểu vì sao, các anh có chìa khóa của một cửa tiệm tạp hóa gần trại, nên thường đột nhập, chơi đùa một lúc, rồi quay về trại, không ai biết.

Cho đến một hôm, các anh không về và bạn Tiến được phái đi tìm. Đêm đó, các anh thức suốt đêm trước cửa tiệm, lúng túng vì một vấn đề nan giải. Trước đó, người chủ quên khóa cửa, do đó các anh không biết làm gì với chìa khóa của mình. Trong đầu óc các anh, đây là khủng hoảng lớn vì mọi diễn biến đều đi ngược với những gì các anh toan tính và mong đợi. Mãi đến khi bạn Tiến lùa các anh về trại, các anh vẫn đứng trước tiệm, tổ chức hội thảo để bàn luận và tìm kiếm giải pháp.

Nghe câu chuyện, thiên hạ thường kết luận vội vàng "đúng là mấy thằng ngu". Nhưng thực ra, trong đời sống, chúng ta cũng hay ngu xuẩn như vậy, kể cả tôi. Chúng ta luôn bị mờ mắt với những thành kiến, lý thuyết, rác rưởi nhồi vào đầu óc cả mấy chục năm trời, nên trở thành một con ngựa bị bịt mắt chạy trên đường một chiều. Trong khi đó, sự thật có thể vô cùng đơn giản đến độ không ai thực sự là không biết giải pháp. Nhưng phải làm ngược lại với thói quen đã được uốn nắn? Thôi cho tôi yên. Ai cũng làm thế mà.

Chúng ta bàn luận liên miên về những rào cản và thách thức. Từ tái cấu trúc cơ chế kinh tế, hệ thống giáo dục đến xây dựng lại niềm tin vào xã hội, con người. Chúng ta có quá nhiều chìa khóa. Ai sẽ là người chỉ đơn thuần hành động, đẩy cánh cửa đang mở rộng của thế giới?

Alan Phan